WPŁYW MULTIMEDIÓW NA ZACHOWANIA DZIECI
1. To, czego nie widać a jest bardzo ważne …….
Mózg dziecka w wieku przedszkolnym znajduje się w fazie intensywnej plastyczności neuronalnej – tworzenia i „przycinania” połączeń między neuronami. To właśnie w tym okresie mózg jest najbardziej elastyczny i podatny na zmiany pod wpływem doświadczeń. Dzieci w wieku przedszkolnym łatwiej przyswajają nowe umiejętności. Doświadczenia w tym okresie mają kluczowe znaczenie dla przyszłego rozwoju poznawczego, emocjonalnego i społecznego dziecka. Badania wskazują, że intensywne korzystanie z cyfrowych bodźców może wpływać na architekturę połączeń między neuronami.
Treści cyfrowe (np. gry, filmy) aktywują układ nagrody w mózgu dziecka (wyrzut dopaminy). Powtarzalne, intensywne korzystanie z multimediów może skutkować desensytyzacją układu nagrody – dziecko może wymagać coraz silniejszej stymulacji, aby osiągnąć ten sam „poziom satysfakcji”. To dlatego dziecko chce grać więcej i więcej, a zabranie telefonu powoduje histerię i bunt.
Nadmierne korzystanie z multimediów może ograniczać aktywność kory przedczołowej (odpowiedzialnej min. za kontrolę impulsów, uwagę i planowanie), a zwiększać reaktywność układów podkorowych (te z kolei odpowiadają min. za emocje i zachowania popędowe).
2. To co widać, czyli skutki behawioralne wynikające ze zmian neurobiologicznych
Problemy z koncentracją: Wysokie dawki dopaminy związane z multimediami mogą sprawiać, że zwykłe aktywności wydają się mniej atrakcyjne, trudniej jest się skupić na mniej intensywnych bodźcach. Stąd mniejsze zainteresowanie nudnymi obowiązkami domowymi a także nauką czytania, pisania i liczenia.
Impulsywność i trudności w kontroli emocji: Osłabienie kory przedczołowej wpływa na zwiększoną reaktywność emocjonalną i trudności w adaptacji społecznej. Dzieci mają ogromną trudność z regulowaniem emocji, bywają wybuchowe, gwałtowne w zachowaniu.
Problemy ze snem: Tzw. niebieskie światło ekranów ogranicza wydzielanie melatoniny, zaburzając rytm snu i czuwania.
Podatność na uzależnienie: Powtarzalne wyrzuty dopaminy mogą zwiększać ryzyko rozwoju nawyków „kompulsywnej konsumpcji” multimediów.
3. Podsumowanie
- Multimedia oddziałują bezpośrednio na układ nerwowy dzieci zmieniając jego funkcjonowanie (badania nadal trwają, ale lepiej zapobiegać niż leczyć)
- Nadmierne korzystanie może skutkować trudnościami w regulacji emocji, problemami ze snem, obniżeniem zdolności koncentracji i nauki, zwiększoną podatnością na uzależnienia
- Kluczowe jest rozsądne ograniczanie czasu, dobór jakościowy treści i towarzyszenie dziecku podczas korzystania z różnego rodzaju technologii.
A jak mądrze korzystać z multimediów?
- Limit czasu: maks. 30–60 minut dziennie (3–5 lat) UWAGA! Dotyczy wszystkich multimediów (multimedia to: telewizja, smartfony, tablety, gry komputerowe, konsole, platformy z bajkami i filmami np. YouTube)
- Kontrola treści: dobieraj raczej programy edukacyjne, na pewno bez przemocy
- Towarzyszenie dziecku podczas korzystania z urządzeń (dobrze jest mieć wiedzę nt. tego co dziecko robi w sieci, co ogląda, w co gra, rozmawiaj, dopinguj, wyjaśniaj)
- Strefy bez ekranów: przy posiłkach, przed snem, podczas spotkań rodzinnych
- Zachęcanie do aktywności ruchowej i zabaw off-line
Multimedia są przydatnym narzędziem edukacji i rozrywki, gdy korzysta się z nich świadomie. Kluczowy jest umiar, jakość i możliwość dzielenia się wrażeniami z innymi. Inwestując w zdrowe nawyki dziś, dbamy o zdrowy rozwój emocjonalny i poznawczy dziecka w przyszłości.
Polecam poszerzanie wiedzy wraz ze wzrostem dzieci:
https://gdanskikodrodzicielski.pl/
https://youtu.be/6OhB3FBBma0?si=ZOVPXpjkPdVQSQMc Maciej Dębski „Wychowanie cyfrowe dzieci”
